YÖRÜKTEN KADIN OLMAZ MI?

Yörükler kadınlara, kadınlarına saygılıdır.

Yaşlanmış ve vaktiyle sözünü geçen kadınlara 'karıbey' derler. Beye gösterilen saygı ondan

esirgenmez! Daha fazla saygı ve özen gösterilir...

Yörük erkeğinin sesi gür çıksa da, karısının sözüne kulak verir. Anası varsa, son sözü o söyler!

Kadınlar gelenek ve göreneklere uyarlar! Cemiyetle ilişkileri daha sınırlıdır. Söyledikleri hayatın olağan akışına uygundur. Ortak aklın ürünüdür! Kadının sözünün geçgel olması bundandır...

Şiirde, öykülerde, türkülerde Yörük kadınlarına sataşmalar eksik değildir. Kimi över, kimi yerer!

'Ne erik bilir, ne koruk! ' derler. Bu sadece kadınlar için değildir.Yörükler için genellenir!

Yörüğün işi hayvancılıktır. Her sorununu, inceliğini bilirler. Yerleşik olanlar da hayvancılığı

bilmezler. Yörüklerın sebzeciliği, meyveciliği bilmemesi doğaldır.. Erikten, koruktan anlamazlar, bir kere tadınca öğrenirler!..'Erikten odun olmaz, yörükten kadın olmaz!' sözü bir eleştiridir. Bazıları bunun Yörük kadınlarını aşağıladığını düşünür. İlgisi yoktur! Bunu söyleyenler, oturak olmuş eski yörüklerdir! Bir tür özeleştiri yaparlar!..

Oysa..Yörük kadınının bilgisi ve görgüsü yaşadığı ortama göredir..

Çadırını kurar, ateşini yakar, kuzularını güder, çocuğunu dağ başında kendi kendine doğurur! Koyununu keçisini sağar. Yoğurdunu çalar. Peynirini mayalar. Yağını, ayranını,keşini ayırır. Peynirini yapar. Tulumlara basar! Dağın başında bulduğu su da yunağını yur! Alığını kurutur! Halısını, kilimini dokur. Geleneksel yanışlarını, halıya, kilime ressam inceliğiyle oturtur. İplerini kendisi eğirir. Kök boya

ile çeşitlenini boyar. Renk renk boyanmış ipliğe 'çeşit' derler; halıyı, kilimi düğüm düğüm dokur!..

Hem çocuklarını büyütür, hem kuzularını! Davarını güder! Her işe yetişir. Yaşadığı ortamda

bilmediği iş yoktur. Hepsini becerir. Danışacağı kişiler sınırlıdır. Buna karşın yaparak, yaşayarak gerekenleri çabuk öğrenir..

Yabanda yürümenin bile yöntemi başkadır! Dizden bacakları bükerek, ayakları kaldırarak yürünür!

Yoksa ilk taşa, köke ayağı takılır ve tökezler! Şehirde yaşayanlar, neredeyse ayak sürüyerek yürürler!

Yol düzdür ve takılacak nesne azdır. Yine de tökezleyenler olur!

Yörüğün çadırında elektrik yoktur. Doğalgazı yoktur. Hatta gazyağı yoktur! Yakacağı odunu, çırayı.

Çalı-çırpıyı, kırgıyı kendisi toplar.. Ateşini, çırasını kendisi yakar! Yörüğün kombisi, sobası, musluklu

çeşmesi yoktur! Suyu kazanda ısıtır. Çadırın duldasında yıkanır! Olmadı dereye iner, sovuk suda arınır. Makinesi yoktur. Yakın dereye yunaklık kurar! Tokaçla döve döve alığını yur, arındırır. Alıklarını çalıra a serer, kurutur!

Koyunu, kuzusu, keçisi oğlağı vardır. Atı eşeği vardır. Köpekleri vardır. Onlar servetidir. Onlarla sarmaş dolaş yaşar! Hayvanlarının kokusu üstüne siner. O kokuyla yaşar!

Atına biner! Çocuğunu sırtına bağlayarak tüm işini görür! Hasta olma lüksü yoktur! Hasta olursa,

işlerini görecek yedeği yoktur! Köpeği yal bekler! Eşeği, atı sulanmak ister. Çadır halkı doyurulmak ister! Keşikçiler, sütün alınmasını, ayranının verilmesini bekler. İşleri hiç aksatmazlar!.. Makine düzeni ile yaşama tutunurlar...

Hayvanının, hasılının baytarıdır. Kocanın, çocukların hekimidir..Onca otları tanır, ağaçları bilir. Devası hangisindeyse alar, hastayı, yaralıyı otar. Diriltir. Yaşamın aksamadan sürmesini sağlar!

Şimdi bu yaşamı sürdürmeyi başaran 'yörük kadınını' aşağılamak mümkün müdür? Aşağılamak

isteyen, kendisini aşağılar!.Onu kınayanlar, onun yaşadığı ortamda adım atamazlar! Gölgelerinden bile korkarlar! Kurdu var, kuşu var! Yazı var kışı var! Gündüzü gecesi var! Her türlü tehlikesı var.Yörük kadını, kendi başına bunların üstesinden gelir. Yaşamını sürdürür! Yakınlarını mutlu eder!

Yerleşik olanlar da, yerleşikliğin gereğini bilirler! Biri ötekisinin emsali değildir!

Yörük kızı, yerleşik gelini olunca, az zamanda yeni yaşamına uyum sağlar! Gelinin, kadının hası olur! Aynı sıkıntı, yerleşik kadınlar içinde geçerlidir. Yörük çadırına gelin olursa, eş sıkıntıları yaşar.

Sonunda nasıl yaşanılması gerektiğini öğrenir!

Anılan kınama sözleri, eski yörüklere aittir. Yerleşik düzene geçince, eski halini kınar! Yani bir tür özeleştiri yaparlar! Bu sözlerden alınmaya gerek yoktur..

Ortam kendi yaşam biçimini belirler! Kendi değer yargılarıyla yaşarlar! Biri gülü koklar keyif duyar! Ötekisi yeni doğmuş kuzununu kokusunda gülü algılar! Biri diğerinin dönüşümü, başkalaşmışıdır!

Alınganlığa yer yoktur!..

Altmış yıl önce, babam kızını 'mayam' diye severdi. Maya, devenin dişisi, anaç olmaya hazır genç

kızıydı! O dönemde güzelliğin ölçüsü maya imiş! Deve yaşamın ve geçimin içindeydi. 'Türkmen kızı, katarlar mayayı, aşar gider'miş!' Mersin Kültür Derneği'nden bir dostum, mayanın burada işi ne diye

sormuştu! Saz çalıp türkü söylerken akılları karışmış meğer!

Her olgu, kendi döneminin değer yargıları ile tartılır!.

Bugün deve yok! Daylak yok! Maya yok! Katar yok! Gözalıcı göçler yapılmıyor artık. Develer

yaşamın ve geçimin dışına düşmüş! Modern jeepler var, kız gibi! Binek otoları var! Tırlar var! Villalar var! Hayvanlar ağılda! Pirzola kasapta! Kebap ızgaradadır!...

Ölçüler, değerler, yargılar ters yüz olmuş! Zaman, zemin değişmiş!

Bırak Erdik, 'Menengiçten odunu olmaz/ Yörük kızından kadın olmaz!/ diye türkü çığırsınlar!

O yörük kızları şimdi, şehirlerin has kadınları, analarıdır. İş kadını, öğretmeni, mühendisi, yargıcı,

siyasetçisidirler! Dünyaya nizam verirler! Kim kimi kınayabilir?

Kınanacak birisi varsa “ Ormana gitsinler!” diyen, paketten tavşan çıkaranlardır!..

Çağa aykırı düşenlerdir...

Sağlıcakla kalın... Hasip ÖZTÜRK

Saliyazilari.blogspot.com